Schoner water voor De Groote Meer dankzij ijzerzandfilter
De Groote Meer is een natuurgebied bij het West-Brabantse Ossendrecht. In dit gebied, dat onderdeel is van de Brabantse Wal, ligt een gelijknamig meer. Via sloten uit het omliggende gebied stroomt water naar het meer. Daarin zitten veel voedingsstoffen (fosfor) die nadelig zijn voor de waterkwaliteit van het meer. Daarom is er in 2020 bij één van de belangrijke watergangen waarmee water naar het meer stroomt, een speciaal filter aangelegd. Dat filter is gevuld met ijzerzand en haalt inmiddels meer dan 80% van de aangevoerde fosfor uit het water. waterschap Brabantse Delta en adviesbureau Arcadis hebben dat vastgesteld na onderzoek.
De waterkwaliteit van de Groote Meer staat al jaren onder druk door de toestroom van water met verhoogde concentraties voedingsstoffen. Met name fosfor zorgt voor problemen. Zeldzame plant- en diersoorten krijgen hierdoor minder kansen en lopen het risico te verdwijnen. Het stopzetten van deze aanvoer is echter geen optie. De Groote Meer kampt namelijk ook met verdroging. Wateraanvoer blijft dus belangrijk.
Verschillende organisaties werken al langere tijd samen om de natuur en het waterbeheer in dit gebied te verbeteren. Onderdelen daarvan zijn de aanvoer van water via een leiding naar de Groote Meer in 2017. En in maart 2020 is een ijzerzandfilter in gebruik genomen. Daarmee worden zoveel mogelijk voedingsstoffen uit het water gehaald.
Fosfor en fosfaat
Fosfor is een mineraal dat in verbinding met zuurstof in de bodem en water wordt aangeduid als fosfaat. Uit het onderzoek is gebleken dat zowel de fosfaat- als de totale fosforconcentraties in het water dat uit het filter naar de Groote Meer stroomt, sterk zijn afgenomen sinds de aanleg in 2020. De bijbehorende percentages zijn voor fosfaat 90% en voor fosfor 80%.
Gedurende de onderzoeksperiode werden wel fluctuaties waargenomen in de concentraties fosfor en fosfaat. Die hadden waarschijnlijk te maken met de aanleg van het filter en de werkzaamheden die daarvoor op het perceel uitgevoerd werden.
Simpel en duurzaam systeem
Het ijzerzandfilter van ongeveer één hectare heeft twee grote voordelen ten opzichte van bestaande technische oplossingen. Ten eerste is het effectief gedurende het hele jaar. Sommige alternatieven werken namelijk alleen goed in de zomer. Ten tweede is het een relatief natuurlijke en onderhoudsvriendelijke manier waar geen pompen of chemicaliën nodig zijn. Het ijzerzand komt van de drinkwaterproductie. Het zand ligt in een langgerekt bassin.
Het resultaat is een simpel systeem met een lange levensduur (meer dan 100 jaar). Het water stroomt vanuit de watergang in het ijzerzandfilter dat groot genoeg is om water langer vast te houden en piekafvoeren op te vangen. De fosfor bindt zich aan het ijzerzand waarna het schone water naar de Groote Meer stroomt. Het is de eerste grootschalige toepassing van zo’n systeem in Nederland.
Kennis delen
Het onderzoek levert waardevolle kennis en ervaring op met grootschalige toepassing van ijzerzand. Waterschap Brabantse Delta en Arcadis willen die kennis delen met andere partijen om deze methode in de toekomst effectiever in te kunnen zetten.
Voortzetten samenwerking voor natuur en water op de Brabantse Wal
De Brabantse Wal is een Natura 2000 gebied dat extra aandacht en bescherming geniet. Elf Vlaamse en Nederlandse organisaties hebben in maart 2021 een ‘aanvullende’ overeenkomst (addendum) getekend om de samenwerking op het gebied van natuur en water op de Brabantse Wal voort te zetten. Onderdeel van dat addendum is de overname van het beheer en onderhoud van het ijzerzandfilter door waterschap Brabantse Delta. De afspraken in dit addendum gelden voor ongeveer twee jaar. Daarna sluiten de betrokken organisaties een nieuwe overeenkomst (convenant) met afspraken om concrete projecten in dit gebied uit te voeren.