Herinrichting zuidelijk deel Markdal

Wat zijn de belangrijkste elementen die in het Definitief Ontwerp staan voor de herinrichting van het zuidelijk deel van het Markdal? 

Nieuwe waterloop voor gezond water

De belangrijkste elementen van de plannen voor de herinrichting van het zuidelijke deel van het Markdal zijn een nieuwe waterloop naast de Bovenmark en de aanleg van nieuwe natuur in het Markdal. 

Nieuwe vrijstromende Mark

Die geplande nieuwe waterloop ten oosten van de huidige Bovenmark wordt in feite de hoofdwaterloop waar het water zonder belemmeringen vanuit België naar het noorden kan stromen. We noemen die voortaan de vrijstromende Mark. Die maken we zodanig dat er  meanders (kronkels) ontstaan waardoor onder normale omstandigheden het water met een bepaalde stroomsnelheid hier doorheen kan stromen. Dat bevordert de natuur in en om het water.

Gezond water

De oevers richten we natuurlijk in. Op verschillende plekken op en langs de oevers plant het waterschap bomen en planten, maar die begroeiing mag ook spontaan ontstaan. Die beplanting zorgt voor schaduw op het water. Dat is weer goed voor de watertemperatuur en -kwaliteit.
De stuw Galder blijft bestaan en het normale stuwpeil wordt iets verhoogd. De nieuwe vrijstromende Mark zal direct ten noorden (benedenstrooms) van de stuw uitmonden in de huidige Bovenmark. Dat wordt een tijdelijke monding. We hopen namelijk in de nabije toekomst het noordelijke deel van het Markdal en de Bovenmark ook in te richten. Dan verlengen we ook de vrijstromende Mark.
Het is dan voor vissen makkelijker om stroomopwaarts richting België te zwemmen om voedsel te zoeken en te paaien. Door al deze maatregelen verbetert het waterschap de zogeheten ecologische waterkwaliteit. Dat noemen we ‘gezond water’. Dat is belangrijk voor een mooi, leefbaar en economisch vitaal Markdal. En niet in de laatste plaats werken we op deze manier aan de Europese doelstellingen voor een goede waterkwaliteit.

Bestaande loop Bovenmark wordt hoogwatergeul

De bestaande loop van de Bovenmark blijft behouden. De Bovenmark is namelijk belangrijk om voldoende ruimte te houden om bij hogere waterafvoeren na regenval het overtollige water geregeld af te kunnen voeren. Daarom noemen we dit de hoogwatergeul en blijft ook de stuw Galder in gebruik.
Voor een goede waterhuishouding in het gebied worden sommige kleinere sloten gedempt en haalt het waterschap de duikers weg. Duikers zijn buizen onder een weg of kade door waar het water doorheen kan stromen. Het dempen van sloten kan bijvoorbeeld een positief effect hebben op de grondwaterstand. Op andere plaatsen graaft het waterschap juist weer nieuwe sloten die daar nodig zijn voor de benodigde afvoer en om ongewenste vernatting tegen te gaan. In enkele gevallen plaatst het waterschap daar kleinere stuwen om bijvoorbeeld in de zomer water vast te houden of af te kunnen voeren. 

Markdal als belangrijk onderdeel van het Natuurnetwerk Brabant

De herinrichting van het Markdal met nieuwe natuur is niet alleen gericht op een betere waterkwaliteit. Een belangrijk doel is het vergroten van het aantal planten- en diersoorten in het gebied. Op die manier werken het waterschap en de provincie aan meer verscheidenheid in planten- en diersoorten over een langgerekt gebied. Hierdoor ontstaat er letterlijk en figuurlijk een natuurnetwerk door Brabant. Het Markdal is als zo’n onderdeel van het netwerk aangewezen. Bij de natuurlijke herinrichting van het Markdal gaat het onder andere om bomen en struiken die op de oevers dicht tegen het water groeien. Dit heet een beekbegeleidend bos en is één van de natuurdoeltypen die voor de herinrichting van het Markdal van belang zijn.
Er wordt ook een ecologische verbindingszone aangelegd tussen het Markdal en de Strijbeekse heide aan de oostkant van het plangebied.
De nieuwe hooi- en graslanden vragen om specifiek beheer waarbij omliggende agrariërs mogelijk een rol kunnen spelen.

Oog voor recreatie

Het Markdal is nu al mooi en zal na herinrichting nog mooier worden. Samen met betrokken partners heeft het waterschap onderzocht hoe recreanten van deze mooie omgeving kunnen genieten zonder de natuur te verstoren. Daarom staan er in de plannen geen recreatieve voorzieningen gepland aan de oostoever van de hoogwatergeul.

Eventuele aanpassingen aan het fietspad worden nu nog niet meegenomen in dit project. Die aanpassingen zijn onderdeel van toekomstig overleg met betrokken partijen.
In het plan zijn twee bruggetjes opgenomen om vanaf de Strijbeekseweg over de nieuwe vrijstromende Mark op dat fietspad te komen. Het waterschap verbetert de bereikbaarheid en toegankelijkheid van twee bestaande visstoepen zodat hengelsporters daar kunnen vissen.
Individuele kanovaarders die van de natuur willen genieten blijven in het plan welkom op de hoogwatergeul. De in- en uitstapplaatsen bij de stuw Galder blijven gehandhaafd. Het is niet de bedoeling dat kanoërs door de bestaande meanders of de nieuwe vrijstromende Mark gaan varen. Het verstoren van de rust en beschadiging van oevers en planten moeten daar voorkomen worden om de natuur en de waterkwaliteit te versterken.