Ben voorbereid op het worst-case scenario
In tijden van toenemende onzekerheid en externe dreigingen, zoals klimaatextremen en geopolitieke spanningen, is het van cruciaal belang dat de samenleving weerbaar is. Dat we zijn voorbereid op mogelijke crisissituaties. Recente gebeurtenissen, zoals de situatie in Spanje en de toename van hacking en sabotage, onderstrepen de urgentie van dit onderwerp. Daarom stond ‘weerbaarheid’ centraal in de tweede editie van de Winterschool. Met partners uit de regio spraken we over de noodzaak van samenwerking de komende jaren, waarbij zowel fysieke dreigingen (zoals oorlog of extreem weer) als digitale dreigingen (cyberaanvallen, grootschalige uitval van digitale processen) een belangrijke rol spelen.
Keynote-speaker was Kolonel Bas van den Berg, Commandant Regiment Genietroepen Ministerie van Defensie. Hij onderstreepte het belang van weerbaarder zijn tegen alle dreigingen die er zijn. Dat geldt dus ook voor de waterschappen. “Ben maximaal voorbereid, denk na over hoe je bent georganiseerd in tijden van acute crisis, hoe je je werk kunt blijven doen en waar materieel ligt. Voorbereiding en lange termijnplanning zijn essentieel om snel te schakelen in tijden van crisis. Denk ook goed na over transparantie: welke informatie (of data) laat je wel en niet zien op je website”.
Je moet jezelf 72 uur kunnen redden
Marcel Appeldoorn, Sectormanager Risico- en Crisisbeheersing van de Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant gaf een goed beeld van de regiefunctie die de veiligheidsregio heeft tijdens een crisis. Daarbij hoort ook het stimuleren van een redzame samenleving. Het draait wederom om weerbaarheid. Je moet jezelf 72 uur kunnen redden in tijden van nood, bijvoorbeeld als de stroom langdurig uitvalt. Marcel geeft ook aan dat in tijden van crisis, inwoners niet stil gaan zitten. “Ze willen helpen. Mijn oproep aan het waterschap: denk nu na over hoe je inwoners en bedrijven betrekt bij zo’n crisis. Dat geldt ook voor de eigen medewerkers. Maak nu al afspraken met elkaar wie er werkt tijdens een crisis en op welke manier en hoe je uitdagingen aan gaat als medewerkers (en hun gezinnen) in nood zitten”.
Thijs Vermeulen, Adviseur waterbewustzijn en weerbaarheid van het Programma Water en Ruimte Limburg, heeft gezien hoe lasting het is om te werken aan weerbaarheid. “Dat is continue balanceren. Inwoners reageren daar anders op: de één neemt concrete acties en de ander doet niets en wil veiligheidsgaranties van de overheid. Mijn oproep aan het Waterschap: heb vertrouwen in de inwoners. Zet dat stapje extra als overheid om dat vertrouwen ook te krijgen van de inwoners”.
Preventieve maatregelen stimuleren
Mireille van den Boom, manager Veiligheid bij Interpolis was aanwezig om de publiek-private samenwerking te stimuleren. Bedrijven zoals Interpolis spelen ook een rol in weerbaarheid door risico’s te verkleinen en preventieve maatregelen te stimuleren. Samenwerking tussen overheden, bedrijven en inwoners is noodzakelijk om de impact van crises te minimaliseren.
De overheid lost niet alles voor je op
Tenslotte werden verschillende prikkelende stellingen besproken. Een daarvan was ‘Weerbaarheid begint bij mentaliteit: Nederland moet af van de illusie dat alles maakbaar is en de overheid alles voor je oplost’. Daar waren de meeste aanwezigen het mee eens. Volgens Marcel Appeldoorn: “We moeten af van de brandweer bellen als er een laagje water in de keuken staat. Burgers kijken te veel naar de overheid”. De overheid heeft wel een grote verantwoordelijkheid in het stimuleren van weerbaarheid. “Als overheid moet je inwoners wel anders benaderen: als gelijkwaardige partner, dan krijg je een ander soort bewustwording en nemen ze ook verantwoordelijkheid”, aldus Thijs Vermeulen. “Dan helpt het wel als ministers bij een ramp niet meer roepen: Dit mag nooit meer gebeuren. Nee, ze moeten zeggen: Dit gaat weer gebeuren en hoe goed bent u daarop voorbereid?”.
Samen voorbereiden
Aan waterschapsbestuurder Anco Sneep was de eer om het slotpleidooi te houden. “De bijeenkomst benadrukt dat (water)weerbaarheid een gedeelde verantwoordelijkheid is. Overheden, bedrijven en burgers moeten meer samenwerken én voorbereid zijn op verschillende crisissituaties. We gaan met elkaar aan de slag. We weten niet precies wat er op ons afkomt maar we gaan samen met elkaar voorbereiden!’.
