Project Wilhelminakanaal, Amertak en Donge
In het gebied rond het Wilhelminakanaal, de Amertak en de Donge is een waterveiligheidsopgave die verder gaat dan alleen dijkversterking. Deze dijken liggen in de gemeenten Geertruidenberg, Drimmelen en Oosterhout. Waterschap Brabantse Delta werkt met partners om een bredere benadering te vinden, waarbij rekening wordt gehouden met andere maatschappelijke doelen, zoals woningbouw, mobiliteit, energietransitie en natuurontwikkeling. Het project WAD richt zich op een systeemafweging en ontwerpend onderzoek naar een ruimtelijk perspectief voor het gebied. Het waterschap wil samen met partners verkennen welke oplossingen het beste aansluiten bij de bredere maatschappelijke context en staat open voor innovatieve benaderingen.
De versterking is onderdeel van het landelijke Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP).
De opgave
Waterschap Brabantse Delta heeft een opgave voor dijkversterking voor een gedeelte van de dijken (primaire waterkeringen) langs de Amertak, Wilhelminakanaal en Donge (WAD). Deze dijken moeten voor 2050 versterkt zijn om aan de gestelde eisen te blijven voldoen.
Omdat dit een grote opgave is met veel kilometers gaat het waterschap na of dit ook anders kan dan via een reguliere dijkversterking. Hierbij maken we gebruik van een methode genaamd “ontwerpend onderzoek”. Dit is een manier van benaderen waarbij breder wordt gekeken (en ook naar een groter gebied) dan enkel de dijkversterking.
De uitkomst van het ontwerpend onderzoek is een waterveilig ruimtelijke perspectief. Dit waterveilig ruimtelijk perspectief wordt als optie meegenomen in de systeemafweging die uiterlijk in 2027-2028 plaats gaat vinden. In de systeemafweging wordt de keuze gemaakt of de dijken versterkt gaan worden of een ander waterveilig alternatief (bijvoorbeeld keermiddelen).
Ontwerpend onderzoek
Een ontwerpend onderzoek (OO) is een integrale werkwijze om opgaven aan te scherpen en oplossingen te onderzoeken. Bij deze werkwijze worden wij begeleid door de adviescombinatie Infram, BosschSlabbers en HKV. Voor het OO WAD nodigen we diverse partijen uit die aan de gebiedsopgaven (wonen, werken, recreatie, energie, natuur, scheepsvaart, etc) van vandaag, morgen en overmorgen werken. Hiervoor organiseren we in de periode december 2024 en juni 2025 vijf ontwerpateliers. In de ontwerpateliers werken we vanuit de opgaven en scenario’s aan de bouwstenen voor een waterveiligheidsoplossing voor het gebied samen met een breder ruimtelijk gebiedsperspectief.
Het is ook belangrijk om bestuurders in dit proces aan te haken. De doelstelling is om bij het opstellen van het ruimtelijk perspectief bestuurlijk draagvlak te bereiken zodat dit een basis wordt voor het vervolgproces. Daarin zijn diverse partijen aan zet om hiermee verder aan de slag te gaan.
Proces
Het ontwerpend onderzoek maakt deel uit van het totale proces om tot een keuze voor de waterveiligheidsoplossing voor WAD te komen. In het ontwerpend onderzoek wordt nog geen keuze gemaakt hoe de waterveiligheid blijvend wordt gegarandeerd in het gebied. Deze keuze is onderdeel van de systeemafweging en volgt waarschijnlijk in 2027/2028. Afhankelijk van de uitkomsten van de systeemafweging komt het project op de MIRT agenda en/of Hoogwaterbeschermingsprogramma.
Voorverkenning WAD
Naast het ontwerpend onderzoek starten wij begin 2025 met de voorverkenning voor WAD. Dit is onderdeel van het Hoogwaterbeschermingsprogramma. Dit betekent dat wij gedetailleerder in beeld gaan brengen wat de specifieke opgave is voor een (traditionele) dijkversterking. Dit inzicht kan naast de resultaten van het ontwerpend onderzoek gezet worden, zodat een duidelijk onderbouwde keuze gemaakt kan worden hoe we komen tot een waterveilige regio.
Veelgestelde vragen
Wat is het gebied waar de opgave over gaat?
Het gaat om de dijken die in onderstaande afbeelding groen zijn aangegeven. Deze liggen binnen de gemeenten Drimmelen, Geertruidenberg en Oosterhout.
Welke partijen werken samen?
De samenwerkende overheden zijn de gemeenten Drimmelen, Geertruidenberg, Dongen, Tilburg en Oosterhout, waterschap Brabantse Delta, Rijkswaterstaat Zuid-Nederland en provincie Noord-Brabant. Daarnaast werken we samen met diverse belangenverenigingen zoals ZLTO en VNO-NCW.
Waar staat de afkorting WAD voor?
Wilhelminakanaal, Amertak en Donge. Langs een groot deel van deze wateren moeten de dijken versterkt worden of moet een andere oplossing voor de waterveiligheid gekozen worden.
Hoe ziet het dijkversterkingsproces WAD eruit de komende jaren?
De komende tijd worden diverse mogelijkheden om de waterveiligheid voor het gebied te garanderen nader uitgewerkt. Dit deel van het proces vindt plaats in 2026/2027. In de systeemafweging wordt een keuze gemaakt op welke manier de waterveiligheid wordt gewaarborgd. Deze keuze wordt uiterlijk 2028 gemaakt.
Wanneer worden we als bewoners en bedrijven betrokken?
In deze fase zijn we op dit moment nog niet aangekomen. Voordat we een besluit nemen, willen we inwoners en bedrijven de kans geven hun inbreng te leveren. De verwachting is dat we in 2027 met de omgeving in gesprek gaan. Tijdens het ontwerpend onderzoek is maatschappelijke input gevraagd aan belangenorganisaties.
Waar kan ik terecht met vragen?
Voor vragen kun je contact opnemen met het projectteam van waterschap Brabantse delta. Te bereiken via wad@brabantsedelta.nl
Waarom onderzoekt het waterschap met andere partijen een alternatief voor dijkversterking?
Het versterken van de dijken vraagt ruimte. Binnen deze ruimte zijn er beperkingen voor andere ontwikkelingen of zijn ontwikkelingen niet meer mogelijk. Dit heeft (grote) gevolgen voor wat er in het gebied mogelijk is. Daarom kijkt het waterschap ook naar andere oplossingen dan een reguliere dijkversterking, waarbij we breder kijken dan enkel waterveiligheid. Dit breder kijken houdt in dat er is gekeken naar andere ruimtelijke belangen en ontwikkelingen die mogelijk raakvlakken hebben met de dijkversterking. Omdat gemeentes, provincie en het Ministerie bevoegd zijn om hierover beslissingen te nemen, is dit proces gezamenlijk opgepakt.
Is dijkverhoging hiermee van de baan?
Nee, zolang er nog geen besluit is genomen dat we de waterveiligheid anders gaan borgen dan met een dijkversterking, blijft dijkversterking een optie. Besluitvorming over op welke wijze de waterveiligheid gegarandeerd blijft, vindt naar verwachting plaats in 2028. De realisatie van de dijkversterking of een alternatief voor dijkversterking moet in 2050 zijn afgerond.
Is dijkverhoging deels nog nodig?
De opgave voor dijkversterking blijft. Afhankelijk van de uiteindelijke keuze zullen er meer of minder dijken versterkt moeten worden. Ook kan de omvang van de versterking wijzigen, afhankelijk van de gekozen oplossing.
Vervallen de beschermingszones bij de huidige dijken?
Nee, de huidige beschermingszones blijven nu zoals ze zijn totdat er eventueel wijzigingen plaatsvinden. Er zijn altijd beschermingszones rondom dijken. Deze vervallen nooit.
Worden de zoneringen bij de huidige dijken nu kleiner?
In deze fase van dit proces blijven alle zoneringen zoals ze zijn. Zodra de dijken versterkt zijn of er een alternatieve oplossing voor dijkversterking is uitgevoerd, worden de zoneringen aangepast indien nodig.
Is het dijkversterkingsproces WAD hetzelfde als het proces van de leggerwijziging?
Nee, dit zijn twee verschillende processen. Bij een dijkversterking worden er buiten werkzaamheden uitgevoerd, bij een wijziging van de legger niet. De wijziging van de legger is een administratieve procedure om de gewijzigde afmetingen vast te leggen. De wijziging van de ligging van de dijk, de beschermingszones en het profiel van vrije ruimte worden vastgelegd op een kaart bij de Waterschapsverordening.
Welk perspectief hebben de huidige buitendijkse gebieden voor de komende jaren?
Er wijzigt niks aan het perspectief van de buitendijkse gebieden. Deze zijn nu niet door dijken beschermd tegen overstroming bij hoog water. Buitendijkse gebieden in dit gebied blijven een verantwoordelijkheid van de betreffende gemeente. Het waterschap zal negatief blijven adviseren over (nieuwe) ontwikkelingen in buitendijkse gebieden.
Kunnen bedrijven en gemeenten de komende 25 jaar dan wel investeren binnen de (toekomstige) beschermingsgebieden?
Op dit moment is nog niet duidelijk hoe de waterveiligheid ingevuld zal worden in de toekomst. Hierdoor kunnen geen uitspraken gedaan worden over toekomstige investeringsmogelijkheden.
Wat is de relatie met project GENDO?
Project GENDO (Geertruidenberg-Noord - Dombosch) is een HWBP-project dat in de verkenningsfase zit. Deze dijken grenzen aan de dijken van WAD en moeten versterkt worden ongeacht de oplossing voor WAD. Daarom is het waterschap hier al mee aan de slag. Uiteraard stemmen we beide projecten (WAD en GENDO) bij raakvlakken op elkaar af.
Wat is een systeemafweging?
Een systeemafweging is het besluitvormingsproces om een keuze te maken op welke manier de waterveiligheid voor het gebied gewaarborgd wordt. De verschillende mogelijkheden worden dan naast elkaar gezet en middels een integraal afwegingskader afgewogen. Dit wordt een gezamenlijk proces met alle betrokken overheden. Het resultaat van de systeemafweging is een besluit over de manier waarop de waterveiligheid in het gebied wordt gewaarborgd. Dit wordt vervolgens nader uitgewerkt in de verkenningsfase.
Weet het waterschap na de systeemafweging precies hoe de waterveiligheid gegarandeerd wordt?
Na de systeemafweging is duidelijk of er dijken versterkt moeten worden, er een systeemmaatregel genomen gaat worden of een combinatie van beiden. In de verkenning wordt specifiek gekeken hoe de dijkversterking, systeemmaatregel of een combinatie van beiden eruit gaat komen te zien. De verkenningsfase wordt opgestart na besluitvorming in de systeemafweging. Dit is na 2027. De verwachting is dat de verkenningsfase in delen zal worden uitgevoerd. Er zal naar verwachting geen verkenningsfase voor de hele opgave in 1 keer doorlopen worden.
Hoogwaterbeschermingsprogramma
De WAD-opgave is onderdeel van het landelijke Hoogwaterbeschermingsprogramma. In het Hoogwaterbeschermingsprogramma werken de waterschappen en Rijkswaterstaat samen aan de grootste dijkversterkingsoperatie ooit sinds de Deltawerken. Minimaal 1.400 kilometer dijken en daarnaast 400 sluizen en gemalen, worden de komende dertig jaar versterkt. Zo werken we aan een land waar je veilig kunt wonen, werken en recreëren.