Chaamse Beken

Waterschap Brabantse Delta heeft het voornemen om een visie te ontwikkelen voor het stroomgebied van de Chaamse Beken. Dit betreft de kernen Chaam, Snijders-Chaam, Ginderdoor, Houtgoor, Ulvenhout, Geersbroek en Couwelaar. We onderzoeken de opgave in het gebied, stellen een schetsontwerp op en kijken daarbij naar wat er aan het watersysteem verbeterd kan worden.

Het gebied

Chaamse Beken is de naam van een natuurgebied dat een aantal beekdalen omvat die nabij de landgoederen Hondsdonk en Valkenberg gelegen zijn. De landgoederen zijn eeuwenlang in bezit geweest van grootgrondbezitters en daardoor niet versnipperd. Vaak zijn de perceelgrenzen nog hetzelfde als in de 16e eeuw.

Het gebied omvat kleinschalig cultuurlandschap in het dal van de Chaamse Beek, de Groote of Roode Beek, de Groote Heikantsche Beek en de Broeksche Beek. De beken meanderen hier door het coulisselandschap dat wordt gevormd door houtwallen, bosjes, oude en recent gegraven poelen en extensief beheerde graslanden. Ook door de landgoederen meanderen de beken van het Chaamse bekenstelsel.

Diverse partijen

De Chaamse Beken stromen door verschillende natuurgebieden (Natuurnetwerk Brabant/natte natuurparel) waarin andere partners zoals Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, gemeente Breda en gemeente Alphen-Chaam een opgave en ambitie hebben. Een aantal van hen is ook actief gronden aan het verwerven en deze al dan niet al in aan het richten. Het waterschap werkt met deze partners samen om de water gerelateerde opgaven (o.a. Kaderrichtlijn Water) te realiseren. Om goed input te kunnen geven op inrichtingsvragen van de samenwerkende partners, is het voor het waterschap belangrijk om voldoende zicht te hebben op de werking van het huidige watersysteem en een beeld te hebben van waar men met het gebied naartoe wil op de lange termijn. Om zo zelf de juiste maatregelen te kunnen nemen in het systeem en maatregelen van actieve partners positief te laten bijdragen aan de water gerelateerde opgaves.

Doelen waterschap

Grote delen van de Chaamse Beken zijn in het verleden heringericht. Aanvullende inrichtingsmaatregelen en bouwen met natuur bieden voor de Chaamse Beken goede kansen om de ecologie meetbaar te verbeteren. Het waterschap zet daarom in op het in de Kaderrichtlijn Water (KRW) watersysteemanalyse geformuleerde pakket ‘tandje erbij’.

Daarnaast zet het waterschap voor de langere termijn in op een klimaatrobuust watersysteem, omdat de basiscondities ‘stroming en watervoerendheid’ in het gebied nog niet op orde zijn. De doelen uit het KRW maatregelenpakket 2022-2027 in het stroomgebied Chaamse Beken staan in onderstaande afbeelding

Vanuit een gebiedsgerichte benadering en integraal waterbeheer hebben de KRW maatregelen ook een sterke samenhang met de programma’s “Voldoende Water” en “Waterketen”. Al deze maatregelen worden mede gelet op de nieuwe Omgevingswet integraal afgewogen en uitgewerkt.

Visie

Om te kunnen bepalen wat kansrijke maatregelen zijn voor het gebied is het belangrijk een perspectief voor de lange termijn voor de Chaamse Beken te hebben. Deze maakt duidelijk waar we als waterschap met het gebied naartoe willen. Johan de Putter (van Johan de Putter ǀ Atelier voor Water en Landschap) heeft samen met Tauw opdracht gekregen als landschapsarchitect aan de slag te gaan met het verzamelen van informatie en het opstellen van een schetsontwerp voor de Chaamse Beken. Op basis van een nog op te stellen integrale visieschets, wordt de totale opgave binnen het stroomgebied verder uitgewerkt in 4 deelprojecten.

De deelgebieden (figuur 2) waarvoor binnen het stroomgebied de visieschets nader uitgewerkt wordt in een inrichtingsschets zijn als volgt:

1. Ulvenhout
2. Geersbroek-Couwelaar
3. Ginderdoor
4. Chaam

Omgeving

Vanuit de Kaderrichtlijn Water hebben we als waterschap grote opgaves in het gebied van de Chaamse Beken. Op dit moment ontwikkelen we een visie voor het gebied om te bekijken wat nodig is om de Chaamse Beken meer robuust en klimaatbestendig in te richten. Als eerste stap inventariseren we de huidige situatie en werking van het watersysteem.
Dit doen we niet alleen, maar samen met de omgeving! Woensdagavond 2 november stonden we stil bij de bovenlopen van de Chaamse beken en donderdagavond 3 november bij de benedenloop. Na een plenaire aftrap werd in tekentafels verder over het gebied gesproken.

Beide bijeenkomsten werden goed bezocht. Er waren o.a. bewoners, lokale agrariërs, ondernemers, leden van (natuur)verenigingen, de ZLTO, boswachters, landgoedeigenaren, raadsleden en bestuursleden van buurtverenigingen.

Bekijk hier de presentatie van de bijeenkomsten op 2 en 3 november.

Op 13 juli was er weer een bijeenkomst in Chaam. Hier werd de ontwerp visie gepresenteerd aan de omgeving. Bekijk hier de presentatie.

Waterkwaliteit

De waterkwaliteit wordt in de Chaamse Beken op 4 meetpunten onderzocht:

in de Groote of Roode Beek (meetpunt 210812);
in de Laagheiveltse Beek, benedenstrooms van de rwzi Chaam (meetpunt 210821);
in de Laagheiveltse Beek, bovenstrooms van de rwzi (meetpunt 210818);
in de Chaamse Beek, na samenvloeiing (meetpunt 210803).

De rwzi kan 's zomers 50% tot bijna 100% van de watervoorziening in de Laagheiveltse Beek uitmaken.
Bij beide meetpunten in de Laagheiveltse Beek zijn overstorten vanuit het rioolstelsel gesitueerd.
De fysisch-chemische onderzoeksresultaten worden jaarlijks getoetst aan de normen voor KRW-type R4a (permanent langzaam stromende bovenloop op zand). Toetsing van de zogenaamde biologie ondersteunende stoffen geeft over de afgelopen 12 jaar het volgende beeld.

Wij zijn benieuwd naar uw mening. Op www.uwmeningtelt.nu/chaamsebeken(externe link) kunt u zich opgeven voor het online stakeholderpanel en de digitale nieuwsbrief.