'Nieuwe Sluis' Zwartenberg
Deze oude sluis op de Zeedijk in Etten-Leur is tevoorschijn gekomen tijdens de werkzaamheden voor het project ‘Verbetering Regionale Keringen’ Mark Dintel Vliet van waterschap Brabantse Delta.
Hoe oud is de sluis?
Deze sluis vormde de verbinding tussen de Mark (achter jou) en de Zwartenbergsche Polder (voor jou). De sluis werd waarschijnlijk gebouwd in een al bestaande dijk tussen 1625 en 1650. De sluis is zeker tot in de 19e eeuw in gebruik geweest. De polder van Zwartenberg is veel ouder en wordt al vóór 1700 op kaarten aangeduid.
Doel onderzoek
Het doel van het onderzoek aan deze sluis was om deze deels vrij te graven en te beschrijven voor het archief. Daarna is de sluis weer ingegraven en onderdeel van de nieuwe kering geworden. Zo wordt de sluis weer jarenlang bewaard.
Wat is er gevonden?
In januari en februari 2023 is vanaf de kant van de Zwartenbergsche Polder (zuidzijde) de sluis onderzocht en is het volgende aangetroffen:
- De sluisgang met twee muren die 3,7 meter uit elkaar staan waar het water tussendoor kon stromen.
- Een koepelgewelf van een dubbele laag stenen. Dit is voor zeker de helft nog aanwezig.
- Tien steunberen die de muren van de sluisgang steunden. Niet alles is vrij gegraven.
- In de sluismuren, zitten ten noorden van het koepelgewelf, sleuven om de schotbalken in te laten zakken. De sluis is dus gebruikt om water vanuit de Mark tegen te houden.
- Een hangende muur in de sluisgang waardoor er alleen onderin water kon doorstromen of tegengehouden hoefde te worden.
Dit type sluis heet een duikersluis. Het verzwakte een dijk minimaal en droeg bij aan de waterkerende functie. Dit type sluis was veiliger dan bijvoorbeeld een open sluis en werd vooral aangelegd in hogere dijken.
